Irak. Dk. MARTIN SCHEININ

Adierazpen-askatasuna aro digitalean: ba al dago itxaropenik? Internet bidez sortu, komunikatu eta jasotako informazioaren hedapen azkarra nabarmena da, eta formatu digitalizatuak erabiltzeak dakarren berrikuntza teknologikoari egotz dakioke neurri handi batean. Harrigarria da, halaber, informazio digitalizatuak pertsonen bizitzan gero eta garrantzi handiagoa duela ikustea. Ez naiz ari, adierazpen-askatasunaren definizio gisa, «informazioak eta ideiak modu askean bilatzeko, jasotzeko eta zabaltzeko» aurrekaririk gabeko aukeraz bakarrik (Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsalaren 19. artikulua), «Interneten» nonahikotasunaz baizik, indar handiz infiltratu baita gure bizitzetan, pertsonen arteko komunikazioan eta giza eskubide guztien gozamenean. Ez da adierazpen-askatasuna bakarrik: baita elkarteak eta batzarrak, elizkizunak, hezkuntza, aurrerapen zientifikoa, osasun-zerbitzu asko, gizarte-segurantza, ondasun eta zerbitzuen erosketa, komunikabideak, aisialdia, gizarte-harremanak eta harreman intimoak, parte-hartze demokratikoa eta esleipena ere; horiek guztiak Internetera bideratu dira neurri handiagoan edo txikiagoan. Gure bizitzak mundu digitalaren mende daude hein handi batean. Horrek sekulako potentziala du giza eskubideez hobeto gozatzeko, komunikazioa demokratizatzeko, diskurtso publikorako eta gobernantza garden eta arduratsua izateko. Internetek Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsaleko 19. artikuluaren azken terminoen promesa betetzen du: «... mugarik gabe», eta, beraz, mundu interkonektatu eta komunitate global bat sortzen laguntzen du. Sekulako potentziala dauka. Baina arriskuak eta erronkak ere sekulakoak dira. Frankenstein munstroa edo Mr. Hyde ere izan daiteke, eta bere alderdirik ilunena erakusten du gauaren iluntasunean. Giza eskubideen adituek eta profesionalek beren indarrak batu behar dituzte mehatxuak identifikatzeko, gertakari negatiboen gorakada geldiarazteko eta demokraziaren oinarriak eta giza eskubideak suntsituko lituzketen erabaki atzeraezinak blokeatzeko. Kontrol autoritariorik izango ez duen edo askatasuna debekatuko ez duen erantzun bat behar dugu, gardentasuna, erantzukizuna eta berdintasuna ziurtatuko dituena, mugak alde batera utzita, eragile bat erakunde publikoa edo pribatua den kontuan hartu gabe eta zein iritzi partekatzeko eta sustatzeko prest dagoen kontuan hartu gabe, betiere egiaren eta arrazoizko argudioen bilaketa errespetatuz. Askotan, amildegiaren ertzean ibiltzen gara. Dagoeneko igaro gara egia-ostearen arora, eta bertan ez da batere garrantzitsua informazioa benetakoa den ala ez, ezta zein froga eta argudio aurkezten diren ere. Entretenimenduaren balioa eta «klik» kopurua dira garrantzitsuena. Komunikabide nagusiak ere erori dira oreka faltsuaren gezurretan: titulu engainagarriak baina erakargarriak erabiltzen dituzte, eta lortutako klik kopurua (eta publizitatetik jasotako diru-sarrerak) kontuan hartuta ordaintzen diete beren kazetariei. Desinformazioa nonahi dago, eta jendea egia eta gezurra bereizteko gaitasuna galtzen ari da. Askotan, desinformazio-kanpainek zalantzazko loturak izaten dituzte aktore politikoekin, horien benetako asmoa mesfidantza eta ezegonkortasuna sortzea izaten baita, eta kanpaina horiek gero eta jomuga errazagoak aurkitzen dituzte. «Baina egia izan zitekeen» eslogana baliozko erantzun bihurtu da gezurretan harrapatu duten eta, beraz, komunikazioaren oinarrizko arauak bete ez dituen edonorentzat, komunikazioaren oinarrizko arauak urratuz (horiek gabe ezinezkoa da komunikazioa). Ekonomiaren eta finantzen proportzio handi bat ukigarria den ezer sortzen ez duten eta aktibo ukigarririk ez duten korporazioen esku geratu da, eta horrek lehertzear dagoen burbuila erraldoi bat islatzen du. Ba al dago itxaropenik? Nik uste baietz, eta esango dizuet zergatik. Era berean, terrorismoari eta haren aurkako borrokari buruzko zerbait kontatuko dizuet, baita Hannah Arendtek gaur egun duen garrantziari buruzko zerbait ere.